Tabellenboek
Ingesloten tabellen
In de Elements help zijn veel tabellen opgenomen. Hier vind je een overzicht met een link naar de pagina waar de tabel opgenomen is.
- Emissiecoëfficiënten van veel gebruikte materialen
- Richtlijn kozijnpercentage, afhankelijk van het raamoppervlak per materiaal (ISSO 32)
- Voorgedefinieerde kozijntypen (ISSO 8)
- Voorgedefinieerde glastypen
- Waarden voor standaardkledingpakketten (NEN-EN-ISO 7730)
- Aangenomen activiteiten, gekoppeld aan MET-waarden (NEN 5067, tabel 1.1)
- Aanbevolen waarden voor vermogens van apparatuur in kantoren en woningen (ISSO 32)
- Geïnstalleerd vermogen voor verlichtingssystemen (ISSO 32)
- Richtwaarden weegfactor interne massa
- Typen ventilatiesystemen (ISSO 51)
- Bepaling van de Cz-waarde
- Karakteristieke Equivalente U-waarden voor een vloer
- Voorbeeld op ruimteniveau voor mechanische afzuiging en natuurlijke toevoer
Handige extra tabellen
We hebben nog een aantal handige tabellen opgenomen in onze online help:
- Overzicht van de menu-items per module
- Ontwerptemperaturen: koelen en verwarmen
- Infiltratiedebieten
- Ventilatiedebieten
Overzicht menu-items per module
Een overzicht van welke invoer mogelijk is bij welke module. Bij projectinstellingen kun je per project opgeven welke module(s) je wilt gebruiken.
Ontwerptemperaturen
De standaard ontwerptemperaturen voor verwarmen worden gedefinieerd aan de hand van de onderstaande tabel:
Verwarmen Woonfunctie ISSO 51 (2023)
Woonfunctie | Ontwerpbinnentemperatuur [°C] | |
Verblijfsruimte | 22 | |
Badruimte | 22 | |
Verkeersruimte (bijvoorbeeld hal, overloop, gang en trap) | 20 | |
Toiletruimte | 18 | |
Technische ruimte niet zijnde een stookruimte | 15 | |
Bergruimte | 15 | |
Aanvullende eisen | Onbenoemde ruimte in open verbinding met verkeersruimte (bijv. zolder) | 20 |
Inpandige bergruimte (bijv. afgesloten zolder) | 15 | |
Bejaardenwoningen en verzorgingstehuizen | ||
Verblijfsruimte | 22 | |
Badruimte | 22 | |
Toiletruimte | 20 | |
Verkeersruimte | 20 | |
Technische ruimte | 15 |
Verwarmen Woonfunctie ISSO 51 (2017)
Woonfunctie | Ontwerpbinnentemperatuur [°C] | |
Verblijfsruimte (bijvoorbeeld woonkamer, keuken en slaapkamer) | 22/201) | |
Verblijfsgebied | 22/201) | |
Badruimte | 22 | |
Verkeersruimte (bijvoorbeeld hal, overloop, gang en trap) | 20/182) | |
Toiletruimte | 20/18 of hoger via warmtebalans (zie bijlage F.1) aangetoond | |
Technische ruimte niet zijnde een stookruimte | 15 of hoger via warmtebalans (zie bijlage F.1) aangetoond | |
Bergruimte | 15 of hoger via warmtebalans (zie bijlage F.1) aangetoond | |
Aanvullende eisen | Zolder in open verbinding met verkeersruimte | 18 |
Inpandige bergruimte | 15 | |
Bejaardenwoningen en verzorgingstehuizen | Verblijfsgebied | 22 |
Verblijfsruimte | 22 | |
Badruimte | 24 | |
Toiletruimte | 20 of hoger via warmtebalans (zie bijlage F.1) aangetoond | |
Verkeersruimte | 202) of hoger via warmtebalans (zie bijlage F.1) aangetoond | |
Technische ruimte | 15 of hoger via warmtebalans (zie bijlage F.1) aangetoond | |
Buiten de thermische schil | Stallingruimte c.q. bergruimte3) | 5 |
Niet verwarmde stallingruimte | Ontwerpbuitentemperatuur | |
Garage | Ontwerpbuitentemperatuur | |
1) Geadviseerd wordt daarom om bij moderne goed-geïsoleerde woningen (d.w.z. uitwendige scheidingsconstructies met gemiddelde Rc ≥ 3,5 m²·K/W) uit te gaan van 22 °C als ontwerpbinnentemperatuur (zie ook onderstaande opmerkingen en toelichting). 2) Maximaal 2K lager dan de temperatuur in de verblijfsruimte/verblijfsgebied. 3) Alleen indien vorstvrij te houden i.v.m. in de ruimte gelegen waterleidingen. Kan bij regeling met een kamerthermostaat problemen geven. |
Verwarmen Utiliteit
Ruimte | Ontwerpbinnentemperatuur [°C] |
|
Ruimten/gebouwen met kantoorfunctie, onderwijsfunctie of celfunctie | Verblijfsruimte | 20 |
Verblijfsgebied | 20 | |
Badruimte | 22 | |
Verkeersruimte | 18 of berekening via warmtebalans | |
Toiletruimte | 18 of berekening via warmtebalans | |
Technische ruimte niet zijnde een stookruimte | 10 of berekening via warmtebalans | |
Onbenoemde ruimte | 10 of berekening via warmtebalans | |
Bergruimte | 10 of berekening via warmtebalans | |
Ruimten/gebouwen met gezondheidszorgfunctie | Verblijfsruimte | 22 |
Verblijfsgebied | 22 | |
Badruimte | 24 | |
Toiletruimte | 18 of berekening via warmtebalans | |
Verkeersruimte | 18 of berekening via warmtebalans | |
Technische ruimte | 10 of berekening via warmtebalans | |
Onbenoemde ruimte1) | 10 of berekening via warmtebalans | |
Buiten de thermische schil | Stallingsruimte c.q. bergruimte2) | 5 |
Niet verwarmde stallingsruimte | Ontwerpbuitentemperatuur | |
Garage | Ontwerpbuitentemperatuur | |
1) Een onverwarmde ruimte kan in de bouwaanvraag benoemd zijn als onbenoemde ruimte. 2) Alleen indien vorstvrij te houden i.v.m. in de ruimte gelegen waterleidingen. Kan bij regeling met een centrale thermostaat problemen geven. |
Publicaties
Ontwerpbinnentemperatuur
Ontwerpbinnentemperatuur
Ontwerpbinnentemperatuur
Koelen
De standaard ontwerpbinnentemperaturen voor koelen zijn:
Ruimte | Temperatuur (°C) |
Gekoeld | 24 |
Ongekoeld | 28 |
Publicaties
Warmteverliesberekening voor gebouwen met hoge ruimten
Vereiste binnentemperaturen in de winter- en zomerperiode
Infiltratiedebieten
Behorend bij het opgeven van infiltratie bij het ventilatie sjabloon.
Berekening qv;10 volgens ISSO 51
- Warmteverlies
Wanneer het gebouw niet voldoet aan de nieuwbouweisen van het Bouwbesluit dan moet de qv;10-waarde ook worden ingevuld en wordt de infiltratie bepaald afhankelijk van de qv;10-waarde kleiner of gelijk aan 2,0 of groter dan 2,0 dm3/(s m² Ag). Is de qv;10-waarde niet bekend, vul dan bij ‘eigen qv;10‘ een waarde van 0 in, dan berekent Elements de infiltratie qis volgens ISSO 51. Dan moet het bouwjaar opgegeven worden bij de gebouw eigenschappen.
- De luchtdichtheid mag nooit meer zijn dan 200 liter per seconde per 500 m³ gebouwinhoud. Dit is een eis uit het Bouwbesluit;
- Voor woningen met gebalanceerde ventilatie kan een qv;10-waarde van 0,625 dm³/(s.m² Ag) worden aangehouden, bij aantoonbaar zeer goede kier- en naaddichting 0,40 dm³/(s.m² Ag);
- Voor woningen met natuurlijke luchttoevoer en mechanische afzuiging kan een waarde tussen 1,00 – 1,43 dm³/(s.m² Ag) worden aangehouden.
Wanneer het gebouw voldoet aan de nieuwbouweisen van het Bouwbesluit ligt deze qv;10-waarde tussen 0,30 en 2,00 dm³/(s.m² Ag). De infiltratie wordt bepaald aan de hand van de qv;10-waarde en het ventilatiesysteem van de woning. Tabel 4.4 geeft de waarden voor woningen die gebouwd zijn na 2012 of na die tijd gerenoveerd zijn en die voldoen aan de eisen van het Bouwbesluit. Let op dat de waarde van qv,10,kar gegeven is per m² vloeroppervlak en de qi per m² uitwendige scheidingsconstructie.
Tabel 4.4 Waarden voor de luchtvolumestroom infiltratie qi in m³/s per m² buitenoppervlak (uitwendige scheidings-constructie; incl. beglazing en deuren) afhankelijk van qv,10,kar en ventilatiesysteem voor woningen/woon-gebouwen die voldoen aan de nieuwbouweisen van het Bouwbesluit (rechtlijnige interpolatie is toegestaan)
Toelichting: Naast bouwkundige invloeden (weergegeven door de qv,10-waarde) wordt de hoeveelheid infiltratie ook beïnvloed door het ventilatiesysteem. Bij systemen met mechanische toe- en afvoer van ventilatielucht is in de vertrekken sprake van een druk-neutrale situatie en kan infiltratie t.g.v. winddruk makkelijker toetreden. Bij systeem A en C komt alle lucht van buiten en maakt het niet uit of de lucht de vertrekken binnenkomt via infiltratie of ventilatievoorzieningen. Bij systeem B wordt in de verblijfsruimten mechanisch ventilatielucht toegevoerd die via natuurlijke voorzieningen moet worden afgevoerd. In de verblijfsruimten is een lichte overdruk die de infiltratie beperkt/voorkomt.
Publicaties
Warmteverliesberekening voor woningen en woongebouwen
Berekening qv;10 volgens ISSO 53
- Warmteverlies
De qv;10-waarde moet worden opgegeven in dm³/(s.m² Ag).
Wanneer het gebouw niet voldoet aan de nieuwbouweisen van het Bouwbesluit dan kan de qv;10-waarde ingevuld worden als deze bekend is. Is deze niet bekend, vul dan bij ‘eigen qv;10‘ een waarde van 0 in, dan berekent Elements de infiltratie qis volgens ISSO 53. Dan moet het bouwjaar opgegeven worden bij de gebouw eigenschappen. Deze waarden liggen vrij hoog dus controle van de berekende infiltratie is hierbij wel noodzakelijk.
- Een richtwaarde voor het bepalen van de qv;10-waarde is 200 dm³/s per 3000 m³ inhoud bij een zeer goede dubbele naad- en kierdichting voor kantoren.
Wanneer het gebouw voldoet aan de nieuwbouweisen van het Bouwbesluit ligt deze waarde tussen 0,2 en 1,0 dm³/(s.m² Ag) volgens tabel 4.5 ISSO 53. De infiltratie wordt nu bepaald aan de hand van de qv;10-waarde en de hoogte van het gebouw.
Voor gebouwen waarvan de qv;10 kar-waarde (zoals gebruikt bij de EPC-berekening) bekend is, volgt de waarde van qis uit tabel 4.5. Let er op dat in tabel 4.5 de qv10,kar per vierkante meter gebruiksoppervlak en de specifieke infiltratie per vierkante meter geveloppervlak wordt gegeven.
Publicaties
Warmteverliesberekening voor utiliteitsgebouwen met vertrekhoogten tot 4 meter
Berekening qv;10 volgens ISSO 57
- Warmteverlies
De qv;10-waarde wordt niet gebruikt bij ruimten die worden doorgerekend volgens ISSO 57. De infiltratie wordt bepaald aan de hand van richtwaarden die zijn gegeven in tabel 3.4 ISSO 57.
Het infiltratievoud ni volgt uit de standaardwaarden volgens tabel 3.4. Voor industriegebouwen mag ook de methode als gegeven in bijlage C gebruikt worden. Dit kan voor ruimten met grote openingen en indien de oppervlakten van openingen bekend zijn.
Publicaties
Warmteverliesberekening voor gebouwen met hoge ruimten
Ventilatiedebieten
Behorend bij het ventilatie sjabloon.
De Berekening van de ventilatiedebieten geschiedt aan de hand van onderstaande tabellen van het Bouwbesluit 2012:
Bouwbesluit 2012
Gebruiksfunctie | Minst aan te houden aantal personen per m² verblijfsgebied |
1. Bijeenkomstfunctie | |
a. Voor het aanschouwen van sport | 0,3 |
b. Andere gebruiksfunctie | 0,125 |
2. Celfunctie | |
a. Voor bezoekers | 0,125 |
b. Andere celfunctie | 0,05 |
3. Gezondheidsfuncties | |
a. Met bedgebied | 0,125 |
b. Andere gezondheidsfuncties | 0,05 |
4. Industriefunctie | n.v.t. |
5. Kantoorfunctie | 0,05 |
7. Logiesfunctie | 0,05 |
8. Onderwijsfunctie | 0,125 |
9. Sportfunctie | n.v.t. |
10. Winkelfunctie | n.v.t. |
11. Overige gebruiksfunctie | n.v.t. |
12. Bouwwerk geen gebouw zijnde | n.v.t. |
Functie/ ventilatie-eisen | Minimumeis volgens Bouwbesluit | Opmerkingen | ||
Nieuwbouw | Bestaande bouw | |||
dm³/s pp | pers. /m² | dm³/s pp | ||
Bijeenkomstfunctie Gebruiksfunctie voor het samenkomen van mensen voor kunst, cultuur, godsdienst, communicatie, kinderopvang, verstrekken van consumpties voor gebruik ter plaatse en het aanschouwen van sport |
||||
Eetruimte | 4 | 0,125 | 2,12 | 0,3 bij sport |
Bar | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Bedrijfsrestaurant | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Kantine | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Toeschouwersruimte | 4 | 0,125/0,3 | 2,12 | |
Bibliotheek | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Museum | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Bioscoop | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Concertzaal | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Schouwburg/theater | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Casino | 4 | 0,125 | 2,12 | |
Vergaderruimte | 6,5 | 0,05 | 3,44 | |
Kantoorfunctie Gebruiksfunctie voor administratie |
||||
Kantoorruimte | 6,5 | 0,05 | 3,44 | |
Receptie | 6,5 | 0,05 | 3,44 | |
Celfunctie Gebruiksfunctie voor dwangverblijf van mensen |
||||
Cel niet voor dag en nachtverblijf | 12 | 0,05 | 6,4 | 0,125 bij bezoekersruimte |
Cel voor dag en nachtverblijf | 12 | 0,05 | 6,4 | |
Andere ruimte | 6,5 | 0,125/0,05 | 3,44 | |
Gezondheidszorgfunctie Gebruiksfunctie voor medisch onderzoek, verpleging, verzorging of behandeling |
||||
Patiëntkamer | 12 | 0,125 | 3,44 | |
Ontwaakkamer | 12 | 0,125 | 3,44 | |
Intensive Care | 12 | 0,125 | 3,44 | |
Operatiekamer | 12 | 0,125 | 3,44 | |
Onderzoekruimte | 6,5 | 0,05 | 3,44 | |
Fysiotherapie | 6,5 | 0,05 | 3,44 | |
Sectieruimte | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
Logiesfunctie Gebruiksfunctie voor het bieden van recreatief verblijf of tijdelijk onderdak voor mensen |
||||
Hotelkamer | 12 | 0,05 | 6,4 | |
Onderwijsfunctie Gebruiksfunctie voor het beoefenen van sport |
||||
Lesruimte | 8,5 | 0,125 | 3,44 | zie NEN 1089 |
Collegezaal | 8,5 | 0,125 | 3,44 | |
Werkplaats | 6,5 | 0,125 | 3,44 | |
Bureauruimte | 6,5 | 0,05 | 3,44 | |
Gymzaal | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
Aula | 6,5 | 0,125 | 3,44 | |
Sportfunctie Gebruiksfunctie voor het beoefenen van sport |
||||
Sportzaal | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
Bowlingruimte | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
IJsvloerspeelruimte | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
Zwembad | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
Industriefunctie Gebruiksfunctie voor het bedrijfsmatig bewerken of opslaan van materialen en goederen of voor agrarische doeleinden |
||||
Industrie algemeen | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | afh. van MAC-waarde |
Verfspuitinrichting | 6,5 | n.v.t. | 3,44 | |
Accuruimte | 6,5 | n.v.t. | 3,44 |
Functie/ ventilatie-eisen | Minimumeis volgens Bouwbesluit | Opmerkingen | ||
Nieuwbouw | Bestaande bouw | |||
dm³/s pp | pers. /m² | dm³/s pp | ||
Winkelfunctie Gebruiksfunctie voor het verhandelen van materialen, goederen of diensten |
||||
Apotheek | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Beautyshop | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Bibliotheek | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Bloemist | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Kapper | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Postkantoor | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Supermarkt | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Warenhuis | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Slagerij | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Verkoopruimte | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Wasserete | 4 | n.v.t. | 2,12 | |
Winkelpassage | – | n.v.t. | – | |
Overige gebruiksfuncties | ||||
Wachtruimte | – | n.v.t. | – | *) bij max 50 m² geldt |
Perrons | 6,5 | n.v.t. | – | 3 dm³/s per m² |
Keukens | n.v.t. | – | ||
Stallen van motorvoertuingen | *) | n.v.t. | – |
Publicaties
Ventilatie-eisen ISSO 53 volgens het Bouwbesluit (2012) voor utiliteitsgebouwen
De Berekening van de ventilatiedebieten geschiedt aan de hand van onderstaande tabel van het Bouwbesluit 2003: